Płock jest jednym z najstarszych miast Polski. Historia jego powstania sięga X wieku, kiedy to na niezamieszkałym wówczas Wzgórzu Tumskim powstał ośrodek kultu pogańskiego. To i dogodne położenie u zbiegu szlaków handlowych zdecydowało o skupieniu się ludności właśnie w tym miejscu.

Po chrzcie Polski ośrodek kultu pogańskiego na Wzgórzu Tumskim został zniszczony, a w jego miejsce prawdopodobnie postał gród otoczony mocnym wałem, a od strony Wisły umocniony podwójną fosą. Na temat pochodzenia nazwy miasta jest wiele hipotez, ale najczęściej wymieniana jest ta, że nazwa Płock pochodzi od wyrazu “płot”, gdyż miasto miało stanowić niejako zaporę, mur przed najazdami Prusaków i Litwinów. Inni wysnuwają teorię, że nazwa Płocka pochodzi właśnie od pierwszego muru obronnego, swoistego „płota”. Faktem jest jednak, że miasto od początku swojego powstania stanowiło ważny ośrodek państwowości polskiej. Płock, był bowiem stacją zaopatrzeniową zbrojnych drużyn pierwszego polskiego króla, Bolesława Chrobrego.

To właśnie za jego sprawą, w 1000 roku do miasta zostali sprowadzeni benedyktyni. Natomiast za panowania Bolesława Śmiałego, dokładnie w 1075 roku zostało utworzone biskupstwo mazowieckie ze stolicą w Płocku. Jednak miasto stało się głównym ośrodkiem władzy w kilka lat później, kiedy to po wygnaniu Bolesława Śmiałego, korona przeszła w ręce jego brata, Władysława Hermana. Król, który upodobał sobie to miasto, dbał o to żeby kościół płocki oraz dwór przeniesiony z Krakowa sprostał potrzebom nowej rezydencji władcy. W tym czasie na Wzgórzu Tumskim  powstała właśnie romańska katedra, uznawana za najstarszą budowlę murowaną w Płocku oraz co najmniej dwa inne murowane budynki. Przez lata miasto było siedzibą kolejnych królów i przechodziło spod jednego władania w drugie.

Od 1138 roku Płock stał się stolicą książąt Mazowieckich, którzy rządzili całym Mazowszem. To właśnie tutaj, w 1180 roku, przy kolegiacie św. Michała założono szkołę, która jako jedyna z polskich szkół powstałych w średniowieczu przetrwała do naszych czasów. Obecnie nosi nazwę Liceum Ogólnokształcącego im. Marszałka Stanisława Małachowskiego. Swój rozkwit gospodarczy Płock przeżywał w latach 1351-1370, kiedy to król polski Kazimierz Wielki był jednocześnie księciem płockim. Powiększył on teren miasta, nadał mu prawo chełmińskie oraz zwolnił z czynszów. Z jego inicjatywy na terenie grodu powstał nowy murowany zamek otoczony podwójnym pasem murów obronnych i fosą z wjazdem przez bramę w wieży szlacheckiej. Nowe miasto zostało otoczone nowoczesnymi fortyfikacjami a wjazdu do niego strzegły trzy bramy: Dobrzyńska, Bielska i Wyszogrodzka.

W 1495 roku księstwo płockie zostało przyłączone do Korony. Odtąd aż do rozbiorów Płock pełnił rolę stolicy województwa płockiego. Wiek XV i XVI, to jedne z najbardziej rozwojowych okresów w dziejach miasta. Działały wytwórnie sukna i płótna, młyny, spichrze i browary, a także liczne cechy rzemieślnicze. Rozwijało się także szkolnictwo oraz życie kulturalne i artystyczne. Wiek XVII przyniósł pożary, wojny szwedzkie i północne, przemarsze wojsk, rabunki i walki wyniszczyły i wyludniły miasto. W wyniku drugiego rozbioru Polski – Płock dostał się pod panowanie Prus. Podobnie jak w innych miastach, zagarniętych przez wrogie państwa, także i tu rozpoczęła się stopniowa, ale systematyczna germanizacja.

XIX i XX wiek to okresy niespokojne zarówno dla państwa polskiego, jak i dla samego miasta. Płock był wtedy ważnym ośrodkiem ruchów patriotycznych. Świadczy o tym fakt, że to właśnie tutaj odbyło się ostatnie posiedzenie sejmu polskiego z okresu powstania listopadowego. Ważnym wydarzeniem w dziejach Płocka była wojna polsko-bolszewicka. Waleczne miasto otrzymało za obronę przed przeważającymi siłami order Virtuti Militari. Lata II wojny i okupacji były dla Płocka równie burzliwe i ciężkie, jak dla pozostałych miast w zajętej przez hitlerowców Polsce. Straty ludności były ogromne. Ofiarami terroru padło prawie 11 tysięcy mieszkańców, w tym około 8 tysięcy Żydów.

Dziś Płock jest zaledwie stolicą powiatu. Zaledwie, ponieważ w porównaniu do historycznych czasów, miasto bardzo straciło na znaczeniu. W Polsce jest znane przede wszystkim z największych w kraju zakładów rafineryjnych. Jednak mimo wszystko Płock wciąż pozostaje miastem ciekawym i wartym odwiedzenia. Wszystko za sprawą przepięknych budowli, jak Zamek Książąt Mazowieckich, zabytkowy Stary Rynek, Kuria Biskupia czy budynek Towarzystwa Naukowego Płockiego.

Godnym uwagi jest również hejnał Płocki, odgrywany przez trębacza codziennie z wieży ratuszowej na Starym Rynku. W samo południe, kiedy ucichną ostatnie nuty hejnału mieszkańcy mogą oglądać odgrywaną przez kukiełki scenę pasowania Bolesława Krzywoustego na rycerza. 26 lutego 2008 roku. Rada miasta uchwaliła nowy statut Płocka, który zgodnie ze swoim zapisem nadał miastu oficjalną, pełną i formalną prawnie nazwę: “Stołeczne Książęce Miasto Płock”.